Prawa Człowieka w Strasbourg'u

            Kancelaria prowadzi sprawy przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu  oparte na Konwencji praw człowieka i podstawowych wolności, która obowiązuje także i Polskę na zasadzie podpisanej przez Polskę umowy międzynarodowej ratyfikowanej. Tego typu umowa powoduje, że z chwilą jej ratyfikacji zapisy konwencji stają się przepisami obowiązującymi w Polsce i należą do polskiego porządku prawnego. W wypadku, gdy zapada wyrok Trybunału oparty na tej Konwencji wówczas taki wyrok jest wiążący wszystkie strony, a zatem także i Polskę ze skutkami takim jak gdyby wydany został przez sąd polski. Proces taki toczy się pomiędzy skarżącym, czyli polskim obywatelem,  którego prawa człowieka zostały naruszone przez instytucje polskie, a w szczególności przez sądy, a Polską.

            Warunkiem złożenia skargi do Trybunału Praw Człowieka jest aby postępowania w sprawię będącej przedmiotem późniejszej skargi zostały prawomocnie zakończone w normalnym trybie przez sądy w Polsce. Postępowania krajowe muszą był przeprowadzone w tak aby nie służyło jakiekolwiek odwołanie do kolejnych sądów czy instytucji. Przykładowo, jeżeli sprawa została osądzona przez dwie instancje, to złożenie w tej sytuacji skargi jest przedwczesne ponieważ przynajmniej teoretycznie można spróbować złożyć skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Jeżeli taka skarga nie przysługuje lub, jeżeli Sąd Najwyższy ocenił ją jak niedopuszczalną czy wreszcie oddalił ją, wówczas dopiero pojawia się możliwość złożenia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Należy też uważać na inne warunki, które musi spełniać skarga. Podstawowym jest warunek, że nie może minąć więcej niż sześć miesięcy od ostatniego orzeczenia, nawet takiego, które stwierdza, że dalsze postępowania jest niedopuszczalne. Po upływie tego terminu nie jest możliwym skuteczne złożenie skargi do Trybunału.

            Należy tu podkreślić, że Europejski Trybunał Praw Człowieka orzeka czy Polska naruszyła prawa człowieka. Jako podstawę przyjmuje treść Konwencji praw człowieka i podstawowych wolności. Bada zatem, czy naruszone zostały jej postanowienia, inaczej mówiąc, czy Polska przez co rozumie się polskie władze naruszyły prawa człowieka w konkretnej sytuacji w rozumieniu Konwencji. Przykładowo, kiedyś kodeks postępowania karnego zawierał przepisy pozwalające prokuratorowi stosować areszt.  Konwencja praw człowieka i podstawowych wolności zawierała zapis, że tylko sąd ma takie uprawienie. Pomimo, że Konwencja już obowiązywała, nadal prokurator w oparciu o kodeks postępowania karnego stosował areszt. W rozumieniu Konwencji, takie działania prokuratora były nielegalne, bezprawnie powodował pozbawienia wolności obywatela. W hierarchii norm prawnych, a w szczególności według zapisów Konstytucji, umowa międzynarodowa ratyfikowana, a ta nią niewątpliwie była, jest prawem nadrzędnym nad ustawą, w tym wypadki kodeksem postępowania karnego. Oznacza to, że w wypadku kolizji przepisów polskich i tych, zamieszczonych w umowie międzynarodowej ratyfikowanej, stosuje się umowę międzynarodową ratyfikowaną. Prokurator stosował prawo odwrotnie czym naruszał nie tylko Konwencję ale także i polski porządek prawny. Oczywiście stało się tak, że po kilku wyrokach Trybunału, Polska zmieniła przepisy kodeksu postępowania karnego ale musiała zapłacić wysokie odszkodowania tym, którzy na skutek działań prokuratorów stracili wolność. W tym właśnie kontekście orzeka Trybunał.

            Jestem pierwszym polskim adwokatem, który jako pierwszy prowadził imieniem obywatela polskiego proces przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka i proces ten zakończył się sukcesem obywatela. Trybunał stwierdził wówczas, że Polska naruszyła prawo - w tym wypadku Konwencję. Obywatel ten otrzymał wysokie odszkodowanie. Po tym procesie nastąpiły kolejne i w kolejnych procesach  również pojawiły się sukcesy. Niestety, spray te nie toczą się szybko, czasami nawet kilka lat, w tym przygotowanie ich do Strasbourga. Zdobyte doświadczenie w tym zakresie uzupełniło znakomicie teorię w zakresie stosowania Konwencji oraz zgłaszania skarg przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu.